Dutch Translation of You Carry the Cure In Your Own Heart
http://vachss.com/av_dispatches/disp_9408_a.html

De genezing draag je in je eigen hart

Emotioneel misbruik bij kinderen kan in de volwassenheid leiden tot verslaving, woede-aanvallen, een sterk verminderd gevoel van eigenwaarde en een onvermogen om hechte banden aan te gaan met andere mensen. Maar weet – mocht het jou zijn overkomen – dat er een uitweg is.

Door: Andrew Vachss
Oorspronkelijk gepubliceerd in Parade Magazine op 28
augustus 1994

Advocaat en auteur Andrew Vachss heeft zijn leven gewijd aan het beschermen van kinderen. We vroegen Vachss, een expert op het gebied van kindermishandeling, om misschien wel één van de meest complexe en wijdverspreide vormen van mishandeling te onderzoeken – emotioneel misbruik: wat is het, wat doet het met kinderen en wat is er aan te doen. Vachss roman, ‘Down in the Zero’, gepubliceerd door Knopf, toont emotioneel misbruik in zijn meest monsterlijke vorm.

Ik ben een advocaat met een ongewone specialisatie. Mijn enige cliënten zijn kinderen – beschadigde, verwonde kinderen die seksueel zijn misbruikt, mishandeld, uitgehongerd, genegeerd, verlaten of beschadigd door al het lelijke wat een mens een ander mens kan aandoen. Mensen die weten wat ik doe vragen altijd: “Wat is het ergste geval dat je ooit tegenkwam?” Als je in een vakgebied werkt waar een baby die vroeg sterft misschien de gelukkigste is van het gezin, is er geen eenvoudig antwoord op die vraag. Maar ik heb erover nagedacht – ik denk er elke dag over na. Mijn antwoord is dat van alle vormen van kindermishandeling, emotioneel misbruik weleens de wreedste en ernstigste vorm kan zijn.

Emotionele mishandeling is het systematisch kleineren van een ander. Het kan bewust of onbewust (of gecombineerd) gebeuren, maar er is altijd sprake van een langer durende situatie, het gaat nooit om één enkel incident. De bedoeling is om het zelfbeeld van het slachtoffer af te breken, tot het kind zichzelf beschouwt als onwaardig – onwaardig respect en vriendschap te krijgen, onwaardig het natuurlijke geboorterecht van alle kinderen te ontvangen: liefde en bescherming.

Emotionele mishandeling kan zo doelgericht zijn als een geweerschot: “Je bent dik. Je bent dom. Je bent lelijk.”

Emotioneel misbruik kan ook willekeurig zijn zoals de neerslag van een kernexplosie. Bij vechtscheidingen bijvoorbeeld, staan kinderen maar al te vaak in de gevechtslinie. Ik herinner me hoe een jongen, net in zijn tienerjaren, verstrooid over de verse littekens op zijn polsen wreef. “Het was de enige manier om ze gelukkig te maken,” zei hij. Zijn vader en moeder waren verwikkeld in een bittere vechtscheiding, allebei eisten ze totale loyaliteit en toewijding van het kind.

Emotionele mishandeling kent een actieve vorm. Hatelijk kleineren: “Je zult nooit zo succesvol zijn als je broer.” Opzettelijk vernederen: “Je bent zo dom. Ik schaam me ervoor dat je mijn zoon bent.”

Emotionele mishandeling kent ook een passieve variant, het emotioneel negeren van kinderen - een zonde van nalatigheid, daarom niet minder destructief.

Ook kan er een combinatie zijn van actieve en passieve emotionele mishandeling, wat de negatieve effecten meetbaar verergert.

Emotionele mishandeling kent verschillende uitingsvormen: verbaal of via gedrag, actief of passief, frequent of incidenteel. Wat de uitingsvorm ook is, het is vaak net zo pijnlijk als fysiek geweld. En, een uitzondering daargelaten, de pijn houdt zoveel langer aan. De liefde van ouders is zo belangrijk voor een kind, dat het ontbreken daarvan zelfs groeistoornissen kan veroorzaken, een conditie die vergelijkbaar is met kinderen die te weinig voeding binnenkrijgen.

Zelfs de natuurlijke troost van de broertjes en zusjes wordt ontzegd aan slachtoffers van emotioneel misbruik, aan die kinderen die het doelwit zijn in de familie. De andere kinderen doen hun ouders namelijk al gauw na. In plaats dat de kinderen kwaliteiten zoals empathie, verzorging en bescherming leren van de volwassenen, leren ze de kwaadaardigheid van een machtsstructuur. En zo is de cyclus rond.

Maar of er nu bewust wordt meegedaan, of men staat er als onschuldige getuige bij, het emotioneel misbruikte kind worstelt onvermijdelijk met het “verklaren” van het gedrag van zijn misbruikers – en eindigt met vechten om te overleven in een drijfzand van zelfverwijt.

Emotioneel misbruik is overal aanwezig en de minst begrepen vorm van kindermishandeling. Slachtoffers komen vaak niet in beeld omdat hun wonden onzichtbaar zijn. In een tijdperk waarin dagelijks adequate informatie voor handen komt over kindermisbruik, wordt de pijn en kwelling van hen die ‘slechts’ emotioneel misbruik hebben ervaren vaak gebagatelliseerd. Als het over emotioneel misbruik gaat, zijn we geneigd te geloven dat de slachtoffers ‘er wel overheen komen’ als ze volwassen zijn.

Die veronderstelling is gevaarlijk onjuist. Emotioneel misbruik verwondt het hart en beschadigt de ziel. Zoals kanker, doet het zijn dodelijke werk vooral vanbinnen. En, net als met kanker, kan het uitzaaien als het niet wordt behandeld.

Als het over de schade gaat, is er geen verschil tussen fysiek-, seksueel- en emotioneel misbruik. Wat het één van het ander onderscheidt is de wapenkeuze van de dader. Ik herinner me een vrouw, een grootmoeder wiens misbruikers al lang gestorven waren, die me vertelde dat ze haar pijn niet te boven was gekomen. “Het was niet alleen de incest,” zei ze zacht. “Het was dat hij niet van me hield. Als hij van me gehouden had, had hij dit niet met me kunnen doen.”

Wat emotioneel misbruik zo uniek maakt, is het doel ervan; dat het slachtoffer zich schuldig voelt. Emotionele mishandeling herhaalt zich en hoopt zich op – is heel eenvoudig te imiteren – sommigen herhalen het met hun eigen kinderen. Hoewel de meeste slachtoffers die reactie moedig weigeren, wordt hun leven vaak gekenmerkt door een diepe, doordringende droefheid, een ernstig beschadigd zelfbeeld en een onvermogen om hechte relaties aan te gaan.

Emotioneel misbruikte kinderen groeien op met een kenmerkend veranderde waarneming, ze ‘zien’ hun gedrag – het eigen gedrag en dat van anderen – door een vervormend filter. Veel emotioneel misbruikte kinderen blijven hun leven lang zoeken naar de goedkeuring van anderen, die goedkeuring vertalen ze als ‘liefde’. Ze hongeren naar liefde en genegenheid en zijn tegelijkertijd zo overtuigd dat ze dat niet verdienen, dat ze een gemakkelijke prooi vormen voor misbruik binnen intieme relaties.

Het emotioneel misbruikte kind kun je horen in elke mishandelde vrouw die zegt: “Het was mijn fout, echt. Ik heb het vast op de één of andere manier uitgelokt.”

En met het bijna onvermijdelijke falen in volwassen relaties wordt het gevoel van onwaardigheid versterkt, het misdrijf weerkaatst door het hele leven van het slachtoffer.

Emotioneel misbruik stelt het kind erop in later in het leven misbruik te verwachten. Emotioneel misbruik is een tijdbom, waarvan de effecten nauwelijks zichtbaar zijn, omdat emotioneel misbruik de neiging heeft te imploderen, de woede wordt op zichzelf gericht. En als iemand uiterlijk succesvol is op de meeste gebieden, wie kijkt er dan naar binnen om de verborgen wonden te zien?

Deelnemers van een therapiegroep kunnen verschillen van leeftijd, sociale klasse, etniciteit en beroep, maar allemaal tonen zij enige vorm van zelf-destructief gedrag: zwaarlijvigheid, drugsverslaving, anorexia, boulimia, huiselijk geweld, kindermishandeling, zelfmoordneigingen, automutilatie, depressie of woede-aanvallen. Wat hen in therapie bracht zijn hun symptomen. Maar tot zij dat ene erkennen wat zij gemeen hebben – een kindertijd met emotionele mishandeling – is genezing onmogelijk.

Activiteiten die erop gericht zijn kinderen te beschermen, hebben steeds één doel gemeen: het doorbreken van de cyclus van misbruik. We moeten onszelf niet voor de gek houden dat we deze strijd winnen simpelweg omdat zo weinig slachtoffers van emotioneel misbruik zelf gaan misbruiken. Sommige emotioneel misbruikte kinderen zijn zó doeltreffend geprogrammeerd dat een deel van hun persoonlijkheid zichzelf is gaan kleineren en vernederen, in de plaats van hun ouders.

De pijn stopt niet als het emotioneel misbruikte kind volwassen wordt. Voor sommigen kan de pijn zelfs verergeren. Ik herinner me een jonge vrouw, getalenteerd, charmant en vriendelijk, geliefd door een ieder die haar kende. Ze vertelde me dat ze nooit kinderen wilde krijgen. “Ik zou altijd bang zijn dat ik zoals hen zou doen.”

In tegenstelling tot andere vormen van kindermisbruik, wordt emotioneel misbruik zelden erkend door daders. Zij verdedigen zelfs hun psychologische brutaliteiten, ze beweren dat het hun kinderen heeft geholpen sterker te worden. Het is niet voldoende om de perverse verdraaiing te verwerpen dat het slaan van kinderen goede burgers produceert. Het is óók nodig de leugen te verwerpen dat emotioneel misbruik goed zou zijn voor kinderen en dat het hen zou voorbereiden op een hard leven in een ruwe wereld. Ik heb een paar mensen ontmoet wie op die manier op het leven waren voorbereid – ik maakte kennis met hen terwijl zij op die manier leefden.

Een primair wapen van emotionele misbruikers is het opzettelijk gebruiken van schuld. Zij gebruiken schuld op dezelfde manier zoals een woekeraar met geld omgaat. Zij willen niet dat de lening wordt afbetaald, ze zijn content met het rendement dat de lening hen oplevert.

Omdat emotioneel misbruik zich voordoet in zoveel vormen en vermommingen, is herkenning ervan de sleutel tot een effectieve respons. Als bijvoorbeeld seksueel misbruik aan het licht komt, is het een afschuwelijke vorm van emotioneel misbruik het slachtoffer ertoe te bewegen het seksueel misbruik te ontkennen, met het argument dat hij of zij met het vertellen van de waarheid “de familie zou beschadigen”. En precies hetzelfde geldt als een kind onder druk wordt gezet een leugen van een ‘liefdevolle’ ouder te ondersteunen.

Emotioneel misbruik vereist geen fysieke inbreng. In een zaak herkende een jury in Florida het dodelijk potentieel van emotioneel misbruik. Een moeder werd schuldig verklaard vanwege kindermisbruik in verband met de zelfmoord van haar 17 jarige dochter, die ze had gedwongen te werken als naaktdanseres (van de winst had de moeder geleefd).

Een andere zelden begrepen vorm van emotioneel misbruik is wanneer slachtoffers verantwoordelijk worden gemaakt voor het misbruik, door van hen te eisen de dader te ‘begrijpen’. Een 12 jarig meisje vertellen dat ze de incest zelf heeft toegelaten is emotioneel misbruik in de meest weerzinwekkendste vorm.

Een bijzonder verderfelijke mythe is, dat om te kunnen herstellen, het nodig zou zijn de misbruiker vergiffenis te schenken. Voor het slachtoffer van emotioneel misbruik, is de meest vitale vorm van hulp zelf-hulp – en met de behoefte de misbruiker te vergeven, wordt nu juist de mogelijkheid om zichzelf te helpen belemmerd. De meest beschadigende misser die een slachtoffer van emotioneel misbruik kan maken is investeren in het herstel van de misbruiker. Te vaak wordt dit nóg een wens die niet uitkomt – en emotioneel misbruikte kinderen zullen concluderen dat ze niets beters waard zijn.

De gevolgen van emotioneel misbruik kunnen niet worden gemeten aan de hand van zichtbare littekens, maar elk slachtoffer verliest een deel van zijn of haar potentieel. En dat potentieel is verloren zolang het slachtoffer vastzit in een cyclus van ‘begrip’ en ‘vergeving’. De dader heeft geen ‘recht’ op vergeving – zulke zegeningen kun je alleen verdienen. En hoewel de schade met woorden werd aangebracht, kan ware vergeving alleen met daden worden verdiend.

Voor degenen die een geïdealiseerde voorstelling van ‘familie’ hebben, is het nog veel moeilijker de schuld voor hun slachtofferschap te weigeren. Voor zulke mensen is de sleutel naar vrijheid altijd de waarheid – de echte waarheid, niet een vervormde versie die de dader van pas komt.

Emotioneel misbruik dreigt de vormen aan te nemen van een nationale ziekte. De populariteit van krenkende, gemene wreedheid waarbij mensen persoonlijk worden aangevallen ter vermaak, is maar één voorbeeld. Nu de maatschappij zich in het midden van een morele en spirituele erosie bevindt, zullen ‘families’ waarin de eigen kinderen emotioneel misbruikt worden, dit tij niet keren. En vooralsnog zijn er geen tekenen die duiden op verandering.

Effectieve behandeling van emotionele misbruikers hangt af van de drijfveren voor het oorspronkelijke gedrag, inzicht in de oorzaken van zulk gedrag en van de wil te veranderen. Voor sommigen van hen is het genoeg als ze gaan inzien wat ze hun kind aandoen – of beter nog, als ze gaan voelen wat zij hun kind dwongen te voelen. Anderen hebben er baat bij manieren te vinden hoe ze met hun stress om kunnen gaan, zodat ze hun kinderen er niet mee belasten.

Echter voor een deel van deze misbruikers is herstel niet mogelijk. Voor hen is manipuleren een manier van leven. Koud en opzettelijk zetten zij een ‘familie’ systeem op waarin een kind nooit de liefde van de ouders zal kunnen “verdienen”, wat het ook doet. In deze situaties is een behandeling waar de nadruk ligt op het ‘helen van de hele familie’ gedoemd te mislukken.

Als jij slachtoffer bent van emotioneel misbruik, kun je jezelf pas helpen, als je leert bij en in jezelf te rade te gaan (‘to self-reference’). Dat houdt in dat je je eigen waarden ontwikkelt, dat je voor jezelf besluiten gaat nemen over wat ‘goedheid’ voor jou betekent. Aanvaarding van de evaluaties van je misbruiker – “Je bent gek. Je bent ondankbaar. Het gebeurde niet op de manier zoals jij zegt” – zal de cyclus in stand houden.

Volwassenen die emotioneel kindermisbruik hebben doorstaan hebben maar 2 keuzes: bij en in zichzelf te rade gaan (to self-reference), of slachtoffer blijven. Als je zelfbeeld werd versnipperd, als je diep vanbinnen verwond bent en men je liet geloven dat het jouw schuld was, en je zoekt naar goedkeuring van degenen die het je niet kunnen of willen geven – dan speel je de rol die je misbruikers je toebedeelden.

Het is tijd om te stoppen die rol te blijven spelen, het is nu tijd je eigen script te gaan schrijven. Slachtoffers van emotioneel misbruik dragen de genezing in hun eigen harten en zielen. Bevrijding betekent: jezelf leren respecteren en dat respect van anderen krijgen. Bevrijding betekent dat respect een absolute voorwaarde wordt voor al je intieme relaties. Voor het herstel van een emotioneel misbruikt kind, komt het inderdaad aan op “vergeving” – vergeving van zichzelf.

Hoe jij jezelf vergeeft is zo individueel als jij bent. Maar, de wetenschap dat jij liefde en respect waard bent, met jezelf het verbond te sluiten daarvoor te gaan, is meer dan het halve werk. Veel meer.

En het is nooit te laat – of te vroeg – daarmee te beginnen.